Schon um 1200 gab es das Dorf Rooy oder Rode (der Name weist auf eine durch eine Waldrodung entstandene Siedlung hin). Es gehörte im 15. Jahrhundert zum Herzogtum Geldern. Eine 1651 gegründete Lateinschule so wie mehrere Klöster weisen auf eine Blütezeit im späten 17. Jahrhundert hin. Diese wurde zum Teil durch den ertragreichen Torfabbau im Moor De Peel verursacht. Im 18. Jahrhundert gab es einen ernsthaften Rückgang und viel Armut. Als 1883 der Eisenbahnanschluss zustande kam und schlaue Bauern eine gute Schafsrasse züchteten und viele dieser Tiere nach Australien und Neuseeland zu exportieren wussten, kam Venray zu erneuter Blüte. Das Peel-Gebiet wurde zum Teil urbar gemacht, was eine Verbesserung der Landwirtschaft brachte.

Im Zweiten Weltkrieg hatte Venray viel zu leiden. Die Peel-Raam-Stellung verlief quer durch die Gemeinde, und in den Jahren 1940 (deutsche Eroberung) und 1944/1945 (alliierte Eroberung) entstanden große Kriegsschäden. Auch fielen sehr viele Menschen dem Kriegsgeschehen zum Opfer. Ab 1952 wurde, mit Erfolg, ein Industrialisierungsplan durchgeführt.

Kunst und Kultur

In Venray findet man vor allem religiöse Kunst und kulturhistorische Ausstellungen. Der Odapark ist ein Podium für (inter)nationale innovative moderne Kunst. In dem über 100 Jahren alten Theehuis finden Sie Ausstellungen aus Installations- und Malerkunst. Verteilt über den Park mit seinen alten Bäumen und Dünen sind mehr als fünfzig Skulpturen von modernen Künstlern aufgestellt. Besuchen Sie auch die Grote Kerk mit ihren einzigartigen Kunstschätzen. Das Venrays Museum zeigt das Leben im Peeldorf in früheren Zeiten. Psychiatrie und Venray sind seit mehr als hundert Jahren mit einander verbunden. Deshalb ist das Museum Psychiatrie etwas Besonders. Dort sieht man, wie psychiatrische Patienten im vergangenen Jahrhundert behandelt wurden. Venray hegt und pflegt seine Geschichte; der Grote Markt mit dem alten Dorfbrunnen, den monumentalen Gebäuden und den historischen Straßenschildern bieten Einblicke in die Vergangenheit Venrays.

Art and culture

In Venray you will find mainly religious art and cultural-historical exhibitions. The Odapark is a stage for (inter)national innovative modern art. Throughout the park with its old trees and drifting dunes, fifty sculptures by modern artists are exposed. Also, visit the Grote Kerk with its unique art treasures. The Venrays Museum shows life in the Peel village in the old days. Psychiatry and Venray belong together for more than hundred years. That makes the Museum Psychiatry special. You discover how psychiatric patients were treated throughout the past century. Venray cherishes its past; the Grote Markt with its old village pump, the monumental buildings and historic street signs give you an insight into Venray’s history.

Naam

Eerst Rodhe (1224) en Rode (1220, kopie 14e eeuw), later met Ven- ervoor: Venrode, Venroed, Venroyd, Venroy, Venrooy, en met a, ae, ai, ay in plaats van o, oe, oi, oy: Venrade, Venraed, Venraid, Venradt, Venrayde, Wenrait, Weenraid, Venray.
Eerste woorddeel misschien van venne "ven"; tweede woorddeel van rooien, ontginnen en voor bebouwing geschikt land maken door omhakken van bomen en het uit de grond trekken van de wortels. Veld- en plaatsnamen op -rode ontstonden vooral in de 12e tot 14e eeuw.
Vgl. Landgoed Venrode bij Sint-Michielsgestel en het dorpje Venrath bij Erkelenz in Duitsland.

De legende van Sint Oda

Volgens een kort na 1527 in het Venrayse vrouwenklooster Jerusalem geschreven levensbeschrijving leefde de Heilige Oda enige tijd in Venray als kluizenares. Zij werd echter lastiggevallen door vervelende boeren en vertrok daarom naar het later naar haar vernoemde Sint Oedenrode. Op een heuvel bij de Hiept ten westen van Venray zou zij zich nog even omgedraaid en gesproken hebben: "Venray, eeuwig zal ik uw voorspraak blijven in de hemel". Sint Oda is daarom Venrays beschermheilige. Volgens de overlevering is zij in 726 in Sint Oedenrode overleden.

Middeleeuwen

Venray en omliggende kerkdorpen behoorden al vroeg in de 13e eeuw tot het graafschap Gelre. In 1224 schonk graaf Gerard III van Gelre het patronaatsrecht en de tienden van de kerk van Venray (Rodhe) aan de zojuist gestichte Munsterabdij van Roermond.
Het oudste cartularium van de Munsterabdij bevat overigens een afschrift (uit de 14e eeuw) van een oorkonde van paus Honorius III van 10 december 1220, waarbij de Munsterabdij al vier jaar eerder bevestigd wordt in het bezit van de tienden van Venray (Rode).
Schepenen zijn in Venray bekend vanaf 1323.
Vanaf de tijd dat Gelre was onderverdeeld in vier kwartieren lag Venray in het zogenaamde Overkwartier of Opper-Gelre, met Roermond (vanaf 1347) als bestuurlijk centrum. Dit kwartier was op zijn beurt (in ieder geval vanaf 1352) bestuurlijk onderverdeeld in ambten. Venray viel onder het ambt van Kessel (in het Land van Kessel) en werd als landsheerlijkheid bestuurd door de ambtman van Kessel als vertegenwoordiger van de hertog. De ambtman van Kessel woonde vanaf omstreeks 1400 in het kasteel van Horst.
In ieder geval tussen 1394 en 1402 werden in Venray munten geslagen, o.a. goudguldens, dubbele groten en groten. MONETA OPIDI VENRADEN staat er op een van de goudguldens.
In 1422 werd in Venray een huis of convent van Zusters van het Gemene Leven gesticht, het latere klooster Jerusalem. Vanaf 1467 leefden de zusters naar de regel van de Reguliere Kanunnikessen van de heilige Augustinus (vgl. Congregatie van Windesheim en Moderne Devotie) en werd het klooster officieel "klooster van de Heilige Ursula met de elf duizend maagden en van de Heilige Antonius Abt in Jerusalem bij Venray" genoemd.
Rond 1462 werd begonnen met de bouw van de gotische Sint Petrus' Bandenkerk.